Phân tích tác phẩm Chí Phèo
của Nam Cao.
* Còn thị Nở, một ngườI phụ nữ
bị ngườI làng xa lánh như tránh
một con vật nào rất tởm, khi
được yêu thương thì tình yêu
làm cho có duyên, chị biết lườm,
biết thẹn thùng, tiếng “vợ
chồng” thấy ngường ngượng
mà thinh thích. Nam Cao tự hỏI :
“Đó vẫn là điều mong muốn âm
thầm của con ngườI khốn nạn
ấy chăng?”
* VớI một tình cảm nhân đạo
sâu sắc, Nam Cao đã phát hiện
phần sâu kín đang âm ỉ cháy
trong tâm hồn của kẻ bị tha hoá
là Chí Phèo, của kẻ u mê là thị
Nở : họ luôn tha thiết mong
được thương yêu. được cảm
thông và được sống hoà nhập
vớI mọI người.
* Nhưng con đường trở lạI làm
ngườI lương thiện vừa mở ra
trước mắt Chí Phèo bị chặn
đứng lại. Bà cô của thị Nở dứt
hoát không cho cháu bà đâm
đầu đi lấy một thằng không cha.
Ai lạI đi lấy thằng chỉ có một
nghề là rạch mặt ra ăn vạ. Bà ta
cũng giống như mọI ngườI,
quen coi Chí Phèo là “ con quỷ
dữ” từ lâu rồi. Thế là Chí Phèo bị
rơi vào một bi kịch tâm hồn đau
đớn, bi kịch của con ngườI
không được nhận làm người.
Ngay trong phút giây tuyệt
vọng đó, anh xách dao đến nhà
Bá Kiến, không chỉ vì say mà chủ
yếu vì lòng căm thù vẫn âm ỉ lâu
nay trong đầu óc u tốI của anh
giờ đây đã bừng lên. Những lờI
lẽ cuốI cùng của Chí Phèo bộc lộ
tất cả bi kịch nộI tâm đau đớn
đó : “Tao muốn làm ngườI
lương thiện (…) Không đựơc ! Ai
cho tao lương thiện ? Làm thế
nào cho mất được những vết
mảnh chai trên mặt này? Tao
không thể là ngườI lương thiện
được nữa. Biết không !”. Sau khi
đâm chết Bá Kiến, Chí Phèo chỉ
còn một cách là tự sát. Thế là
trước đây, để bám lấy sự sống,
Chí Phèo đã từ bỏ nhân phẩm,
bán linh hồn cho quỷ; giờ đây ý
thức về nhân phẩm thức dậy,
linh hồn đã trở về, Chí Phèo lạI
phảI tự huỷ diệ cuộc sống của
mình.
c.Giá trị nghệ thuật :
Chí Phèo là một tác phẩm xuất
sắc, thể hiện nghệ thuật viết
truyện độc đáo cùa Nam Cao.
* Trước hết là cách xây dựng
nhân vật điển hình. Bá Kiến, Chí
Phèo vừa tiêu biểu cho những
loạI ngườI có bề dầy trong xã
hộI, vừa là những cá tính độc
đáo và có sức sống mạnh mẽ.
Tâm lí nhân vật được miêu tả
thật tinh tế sắc sảo, tác giả có
khả năng đi sâu vào nộI tâm để
diễn tả những diễn biến tâm lí
phức tạp của nhân vật.
* Cách dẫn dắt tình tiết toàn
truyện thật linh hoạt, không
theo trật tự thờI gian mà vẫn
rành mạch, chặt chẽ, lôi cuốn :
cảnh Chí Phèo trở về làng, lai lịch
Chí Phèo, cảnh Chí Phèo gây sự,
nằm vạ ở nhà Bá Kiến, từ tên
cường hào bá Kiến dẫn tớI các
tên sừng sỏ khác ở làng Vũ ĐạI,
rồI Chí Phèo biến thành tay chân
đắc lực cho Bá Kiến, bị tha hoá…
* Ngôn ngữ thật tự nhiên sống
động, khẩu ngữ được sử dụng
nhuần nhị, mang hơi thở của
đờI sống. Ngôn ngữ kể chuyện
vừa là ngôn ngữ tác giả, có khi
vừa là ngôn ngữ nhân vật.
* Giọng văn biến hoá, không
đơn điệu. tác giả như nhập vai
vào từng nhân vật, chuyển từ
vai này sang vai khác một cách
linh hoạt, tự nhiên.
III. Kết luận:
- Tác phẩm Chí Phèo mang giá trị
nhân đạo sâu sắc, thể hiện tấm
lòng yêu thương, trân trọng của
Nam Cao đốI vớI những ngườI
khốn khổ.
- Chí Phèo còn là tiếng kêu cứu
thiết tha của những ngướI bất
hạnh. Hãy bảo vệ và đấu tranh
cho quyền được làm ngườI của
những con ngườI kương thiện.
Họ phảI được sống và sống
hạnh phúc, không còn những
thế lực đen tốI của xã hộI đẩy
họ vào chổ cùng khốn, bế tắc,
đầy bi kịch xót xa…
